Aλφαβητισμός αγάπης – Χριστούγεννα *
*Σταμάτης Πορτελάνος
Καθηγητής Πανεπιστημίου
Πρόεδρος Ολυμπιακού Κέντρου Φιλοσοφίας και Παιδείας
Aλφαβητισμός αγάπης – Χριστούγεννα
Γιορτή χωρίς αγάπη δεν είναι γιορτή και δεν έχει νόημα. Κάθε συμβάν και μάλιστα συνταρακτικό στην κοινωνική ζωή έχει την κριτική του αναφορά στην ηθική, πολιτική, παιδευτική και πολιτισμική ηχώ του τόπου. Κάθε κριτική ασκείται με κάποιες αναγωγές σε θεωρίες, εφαρμοσμένες ηθικές προτύπων και ιδεών από την ιστορία ή με τη νεωτεριστική προσέγγιση που καταργεί το αρχείο μνήμης ενός πολιτισμού. Είναι ευνόητο ότι κάθε προσέγγιση και κριτική είναι αποτέλεσμα παιδείας, θεωρητικού και πρακτικού βίου του υποκειμένου ή του περιβάλλοντος στο οποίο γεννήθηκε και εξελίχθηκε ο κάθε άνθρωπος. Είναι υπαρξιακό θέμα ότι τα παιδιά δεν έχουν δικαίωμα επιλογής από ποιον και πού θα αποκτήσουν την ύπαρξή τους. Όμως αυτό δεν μπορεί να μονοπωλήσει η ιδέα ότι είμαστε προϊόν γενετικής κληρωτίδας ή του ενδεχόμενου, γεγονός που αφαιρεί τη συνειδητοποίηση γονεϊκών και κοινωνικών ευθυνών.
Η γέννηση και η ένταξή μας σ’ ένα πολιτισμικό περιβάλλον είναι ανεξάρτητο της θέλησής μας, όμως είναι σημαντικό δεδομένο της ταυτότητάς μας και της ψυχοσωματικής μας οντότητας. Και σ’ αυτό τον υπαρξιακό προβληματισμό η γιορτή των Χριστουγέννων δίνει άλλη προοπτική στην ψυχή του ανθρώπου και με το βαθύτερο Λόγο που φωτίζει την ύπαρξη και την ανα-γέννησή του. Όμως οι εξελίξεις σε μια μετα-ηθική του «γίγνεσθαι» και του «είναι», στη συμπεριφορά με τα εκπληκτικά επιτεύγματα στη γενετική, στην τεχνική και στη βιοτεχνολογία τροφοδοτεί μια μοντέρνα μυθολογία του μετανθρώπου. Η «πολιτική της ορθότητας» επιδιώκει να ξεπεράσουμε οποιαδήποτε όρια και διαφορά στη φύση, στην κοινωνία, στον πολιτισμό, στη θρησκεία και να ξορκίσουμε το θάνατο. Τοποθετεί ένα νέο εαυτό στην τροχιά πολλών αληθειών βίου (Βαβέλ) που επιθυμεί να αποτελέσει μερίδιο αθάνατης αυθεντίας.
Η ηθική και αναζήτηση αληθειών υποχρεώνει την αποστασιοποίηση από ιδιωτικές γνώμες και την ικανοποίηση του εγώ. Έτσι αγνοούμε πιστότητα και άσκηση σε πνευματικές, ακατάλυτες και πολιτιστικές αξίες, διαχρονικά σύμβολα, πολιτισμικές δημιουργίες, γιορτές άσβηστες και μνήμες. Η απαίδευτη και μη ελεγχόμενη βούληση και εγωτική επιθυμία είναι το υποκειμενικό ανεπίγνωστο που αρκεί ώστε η ζωή να μην έχει νόημα, διακριτό των άλλων ειδών της φύσης. Στη μηδενιστική εκδοχή της νεωτερικότητας το ακατονόμαστο πάθος, η διαστροφή και το παρανοϊκό έγινε ήθος, απέκτησε μονιμότητα ενίοτε και νομιμότητα, εξορίστηκε ακόμη και το «φυσικό δίκαιο», καταπνίγηκε το ασυνείδητο και υποτιμήθηκε η ηθική διαίσθηση του ανθρώπου. Το χάος ως άμορφη ύλη τώρα διαλαμβάνεται και στην ψυχή του σύγχρονου ανθρώπου, είναι σαν να μην ξεπέρασε το έρεβος για να ανατείλει το φως. Η κατάταξη του ανθρώπου μόνο σε βιολογικό είδος, χωρίς άλλη ουσιαστική ή μετα-φυσική θεώρηση τον συντάσσει με τα αυθαίρετα ή άνισα συμφέροντα επιβίωσης και ικανοποίησης των ορμέμφυτων. Όμως μια ψυχοπαθολογία βρίσκεται στο σταυροδρόμι πολλών εσωτερικών ψυχικών κινήσεων και συγκρούσεων σε μια ρηχή ανάπτυξη του εαυτού με ευθύνη των φορέων παιδείας και κοινωνικοποίησης.
Με τις τελευταίες εγκληματικές συμπεριφορές ανθρώπων, που εικονοποιούν καθημερινά Μέσα μαζικού δελεασμού, χειραγώγησης και επικοινωνίας, αναδεικνύεται ότι ο άνθρωπος αποδεικνύεται το πιο πανούργο από τα ζώα, το ποιο υπομονετικό, το πιο επίμονα υποταγμένο στις αποτρόπαιες επιθυμίες του εγώ του και της δικής του υπερίσχυσης έναντι αθώων και ανυπεράσπιστων παιδιών του. Προσβάλλεται το ανώτερο ηθικό status του ανθρώπου έναντι του ζώου, η συνείδηση, ο ορθός λόγος, η ευθύνη και στραγγαλίζεται η έννοια της ελευθερίας και το συναίσθημα. Απαξιώνεται η έννοια άνθρωπος που αποδεικνύεται αναλφάβητος της αγάπης.
Γιορτή τα Χριστούγεννα γιατί μια Αλήθεια γεννιέται, αποκαλύπτεται. Η αλήθεια, όταν δεν υπάρχει ο «χιτώνας» της ταπείνωσης του εγώ είναι ήλιος που καίει, φως που θαμπώνει. Ο περιώνυμος φυλακισμένος του Πλάτωνα που δραπετεύει από το σπήλαιο θαμπώνεται, καίγεται από τον ήλιο και οφείλει να επιστρέψει στο σκοτάδι και να μοιραστεί με τους υπόδουλους συντρόφους του αυτό που τον είχε συνεπάρει στο κατώφλι του σκοτεινού κόσμου. Αυτό σήμερα σημαίνει πορεία από το φως στο σκοτάδι, την επιστροφή του ανθρώπου προς ένα μονοθελητισμό του «φαίνεσθαι», στην αποπνευματοποίηση της σάρκινης συμπεριφοράς που γεννά αδικία και εγκλήματα, στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, στο ωμό συμφέρον, στην παραβίαση των γνώσεων από μερικές αλήθειες και κατίσχυση της ιδιωτικής γνώμης ως αυθεντία. Και στο τέλος, το ζώο άνθρωπος χωρίς καμιά διάκριση, εξομοιώνεται ανενδοίαστα «τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις», γίνεται ο απόλυτος αφέντης του βιότοπου, της φύσης η οποία του δωρήθηκε και την κατάντησε σε πλανήτη δεύτερης κατηγορίας.
Ο Πύθιος Απόλλωνας, όταν του ζητήθηκε να αποκαλύψει την αληθινή και άριστη σοφία, απάντησε: «Άνθρωπε, γνώθι σαυτόν». Και προσθέτει ότι, η μεγαλύτερη ανοησία του ανθρώπου συνίσταται στην άγνοια του εαυτού του, κάτι που δείχνει πόσο σπουδαίο για τη ζωή μας είναι η ανθρώπινη αυτογνωσία, ακόμη και έμφυτη. Όμως με ποια παιδεία;
Μια περίπτωση αφηγηματικής και όχι εγώστροφης αυτογνωσίας είναι το περιβάλλον στο ιστορικό σπήλαιο της Γέννησης του Θεανθρώπου αμύθητου και αιώνιου πλούτου. Στο νηπιοκατάλυμα του Θεανθρώπου αποκαλύφθηκε το προφητικό έσοπτρο του Πλατωνικού σπηλαίου, των καρδιών που αναζητούν άσβεστο φως πορείας. Είναι μια πρόταση αρμονίας του εαυτού με το περιβάλλον, σχέσης φυσικού και υπερφυσικού, φθαρτότητας και αθανασίας. Είναι μια αφετηρία να διαβάσει ο άνθρωπος την επιμέλεια και τη φροντίδα του παιδιού, της απαρχής και της εξέλιξης της ζωής μέσα από τη γονεϊκή αγάπη και στοργή. Ένας Θεός γεννιέται ως βρέφος για να τιμήσει τον άνθρωπο και να καταδείξει τον τρόπο σταδιακής πνευματικής μεθηλικίωσης προς την τελειότητα.
Η έννοια του παλιμπαιδισμού με αναγωγή στο θείο βρέφος δηλώνει και την ιδιαίτερη αξία και σχέση της παιδικής ηλικίας με την αθωότητα που η σύγχρονη τεχνοκρατική «κοινωνία» έχει απεμπολήσει ως ηθικό πρόταγμα πολιτισμού. Στο σύγχρονο κόσμο του φιλελευθερισμού, της τεχνητής νοημοσύνης, των πανάκριβων εξοπλισμών κτιρίων και πεδίων μάχης «καταλύματα» αναδοχής για κακοποιημένα παιδιά είναι δυσεύρετα. Άοπλη η δημοκρατία και κοινωνία αρετής και συναισθημάτων όταν τα Χριστούγεννα είναι εξωτερικές φάτνες και βιτρίνες.
Εάν οι πλατωνικές ιδέες μας προβάλλουν ένα είδος τελειότητας, τα Χριστούγεννα ενσαρκώνουν τον Λόγο της αυτογνωσίας και της αρετής. Η θεία ενανθρώπιση είναι μια γροθιά στην απονιά, στην αναισθησία της ειδωλολατρίας που προσπαθεί να θάψει την αγάπη, αποκαλυπτική αιτία αθανασίας. Είναι κριτική στην υποκρισία της εξουσίας τού τότε και του σύγχρονου κόσμου που στερεί το πηδάλιο στο ταξίδι της ψυχής προς την αλήθεια και τη λύτρωση. Είναι κυνηγημένος και επικίνδυνος ο Θεός που σαρκώνεται για να αποκαλύψει αθόρυβα τον πλούτο της απλότητας και της αγάπης. Το άδυτο θεϊκό φως, είναι η ενέργεια που φωτίζει το νου και απαλλάσσει τον άνθρωπο από έναν αλαζονικό και χειριστικό εγωϊσμό που καταργεί την προσωπική ελευθερία και ισοπεδώνει ιδιότητα και θέση στην κοινωνία. Συνιστά εγρήγορση, ανάβαση στη διαγενεαλογική ηθική μνήμη του μυστηρίου της θείας ενανθρώπισης και του φωτισμένου «σπηλαίου» της ψυχής. «Χριστός επι γης υψώθητε»
22-12-2024
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
Ακολούθησε τα Ηλειακά Νέα στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
